Gaziantep’te Kutnuculuğun Tarihçesi
Kutnu kumaş; çözgü adı verilen dikey ipliklerde ipek, atkı adı verilen yatay ipliklerde pamuğun kullanıldığı, renkli dikey çizgilerden oluşan desenli parlak yüzeyli dokuma türüdür.
Geçmişte ahşaptan yapılmış kamçılı çekme tezgahta mekikle dokuma tekniği kullanılarak dokunan kutnu, günümüzde daha gelişmiş armürlü ve jakarlı tezgahlarda üretilmektedir. Üretimin gerçekleştirildiği tezgahlar değişse de kutnu kumaşın dokunma yöntemi yüzyıllardan bu yana aynı kalmıştır. Ülkemizde sadece Gaziantep’te icra edilen kutnu dokuma sanatının 16. yüzyılda Suriye’den geldiği, Antepli ustaların kutnu kumaşı zirveye ulaştırarak geniş bir coğrafyaya kumaş satar hale geldikleri bilinmektedir. Kutnu kumaş, sağlıklı oluşunun yanında kendine has çarpıcı renk ve desenleriyle geçmişte geniş bir coğrafyada ilgi ve talep görmüştür. Yöre insanının geleneksel giysilerinde önemli yeri bulunan kutnu, imalatının her aşamasında ayrı emeğin verildiği gerçek bir el sanatı ürünüdür. Geçmişte binlerce Gaziantepli’nin istihdam edildiği kutnu dokumacılığı sektörü günümüzde teknolojiye inat el emekleriyle mesleği sürdürmeye kararlı az sayıdaki usta tarafından yaşatılmaktadır.
Kutnuculuğun Üretim Süreci
Günümüzde doğal ipeğin bulunması oldukça güçleştiğinden kutnu kumaşın dokunmasında “Floş” adı verilen suni ipek kullanılır. Kutnuyu oluşturacak ipek iplikler yöresel adı “Devere” olan dolaplarda “Sökücü” adı verilen uzmanlar tarafından sökülerek “Şenk” isimli çileler haline getirilir. Dört köşe olarak inşa edilen deverenin toplam çevresi 7,2 m.’dir. Deverenin kanatlarının üzerinde çift sıra halinde delikler ve bu deliklere geçirilen, ancak sabit olmayan çiviler bulunur. Her bir kanatta 72-76 adet çivi yer alır. Söküm işleminde kum tabakası üzerinde yer alan bobinlerden çekilen ve taraklardan geçirilen 100 tel iplik birleşerek dolabın her sırasını 7 kez döner. Kutnu kumaşın boyu genelde 450-550 m. uzunlukta olduğu için çözgü ipliği de aynı uzunlukta sökülür. Dolaptan çıkarılan iplik çile şeklinde bağlanır.
Sökümün ardından şenklerin boyanması işlemi başlar. Hakim renk olan sarı, kumaşa göz alıcı parlaklık kazandırır. Kırmızı, mor, yeşil, mavi, siyah, bordo ve pembe renkler birbiri ardına boyanır. Boyanan çileler, kurutulduktan sonra “Mezekçiler”e gider. Mezek işleminin amacı, dokuma sırasında ipliklerin kopmalarının ve birbirleriyle karışmalarının önlenmesidir. Mezekçi ustaları tarafından kayısı reçinesi ve gaz yağı karışımına batırılan çileler sıkılarak “Haşıllama” işlemi yapılır. Reçine ayrıca ipliğe parlaklık da kazandırır. Haşıllanan çilelerin “Milef” adı verilen tahta sopalara sarılmasına ise “Kavuk” adı verilir. Kavukların nemli kalması ve haşıl maddesinin ipliğe iyi nüfuz etmesi için naylon torbalara sarılarak 1 gün dinlendirilir. İpek iplikler halen dokunmaya hazır değildir. Tezgaha atılmadan önce yeniden açılarak karışıklıkların düzeltilmesi, yani tertiplenmesi gerekir. Tertip işlemi, arasında 20 m. mesafe bulunan 50 cm. Uzunluğundaki duvara çakılmış 2 çubuk arasına kavuklardan çözülen iplikleri gerdirme işlemidir. Gerdirilen iplikler elle taranarak düzeltilir, karışıklık varsa açılır ve yeniden mileflere sarılır. Tertipleme sonucunda elde edilen yeni kavuklara “Şak” adı verilir. Kurutulup düzeltilen şaklar, “Levent” adı verilen makaralara sarılarak dokuma tezgahına asılır. Kutnu kumaşın dikey ipliklerini oluşturacak çözgü ipliklerinin tezgahın ağzına çekilmesi de ayrı uzmanlığı gerektirir.
Çözgü ipliğinin, dokunacak kutnu kumaşın desenine göre gücülerden ve taraktan geçirilip tezgaha çekilmesi işlemine “Taharlama” adı verilir. Gücü; küçük gözlerinden ipliklerin geçirildiği, çözgü iplerinin dokumanın cinsine göre indirilip kaldırılmasını sağlayan düzenektir. İşlenecek kumaşın gerektirdiği çerçeve sayısına göre hangi desen için hangi rengi, kaç teli, hangi gücü gözünden geçirmesi gerektiğini çok iyi bilen uzmanlar tarafından gerekli gücülerden geçirilen iplikler daha sonra taraktan geçirilir. Kumaşın deseni ve sıklığına göre önceden belirenen tarak dişlerinden 3, 4, 5 veya 6 adet tel geçirilerek taharlama işlemi bitirilir. Dokumaya hazırlık işlemleri arasında en zor işlem taharlamadır. Tüm bu yorucu süreçlerden sonra çözgü ipliği dokunmaya hazırdır. Sıra, atkı olarak kullanılacak ipliğin hazırlanmasına gelir.
Kutnu dokumasında atkıda genelde pamuk ipliği kullanılır. Pamuk ipliği, daha sağlam olması ve kumaşın sert olması için nişasta ve su ile hazırlanan çözeltide haşıllanabilir. Atkı ipliğiiniin masuraya sarılması dokuma öncesi son aşamadır. Geçmişte çırakların çıkrıklarda yaptıkları bu işlem günümüzde bobin sarma makinelerinde yapılır. Masuranın mekiğe yerleştirilmesinin ardından kutnu kumaş dokunmaya başlanır. Gücüler tarafından çözgü iplerinin arası açılır ve aradan geçen atkı ipliği tarak tarafından tefelenir, yani kumaşa sıkıştırılır. Masuradaki atkı ipliği bitince tezgah durdurularak yeni masura takılır. Bu şekilde bitmek bilmeyen ritimlerin eşliğinde kutnu kumaş dokunur. Kutnunun dokuma tekniği “Saten” adı verilen dokuma türüdür.
Kutnunun dokunduktan sonra ütülenerek düzgünleştirilmesi gerekir. Bunun için kutnu gerilerek sıcak merdanelerden geçirilir. Tüm bu zahmetli aşamalardan sonra kutnu kumaşı raflardaki yerini almaya hazırdır.
Kutnu kumaşlar, üretimde kullanılan ipliğin tel sayısına göre isimlendirilir. Çözgü sayısı 4000 olanı kutnu, 3000 olanı alaca ve 2000 olanı meydaniye adını alır. Kutnunun çözgüsü ipek olup alaca ve meydaniye ise genellikle pamuktan dokunur. Tezgâhın boyu nedeniyle kumaş eni 50-60 cm. arasında değişen kutnu, ipek ve pamuk ipliğinden dokunması sayesinde yazın serin tutan sağlıklı bir kumaştır. Kutnu kumaşların Düz, Çiçekli ve Bağlama olmak üzere 3 temel desen çeşidi ve Mecidiye, Sultan, Hindiye, Kemha, Sedefli, Darıca, Zincirli gibi yaklaşık 60 ayrı deseni bulunur.
Kutnuculuğun Geçmişten Günümüze Kullanım Alanları
Geçmişte padişah kaftanları da dikilmesi nedeniyle “Saray Kumaşı” adıyla anılan kutnu dokumalar, bir süre sonra kadın-erkek tüm halkın, özellikle de varlıklı insanların giyimde kullandığı kumaş haline gelmiştir. Günümüzde el yapımı tezgahlar yerine, motorlu tezgahlarda artık bulunması güç olan doğal ipek yerine ise suni ipek kullanılarak üretilen kutnu kumaşlar genellikle halk oyunları kıyafetlerinde ve ayrıca günlük hayatta kullanılan fular, kravat gibi aksesuarlarda yer bulmaktadır.
13 Değerlendirme
Melahat K.
22/07/2019 19:00:50İnsan, ne idraksız mahIûktür! Herkes kimsenin sağ kaImadığını biIir de, kendi öIeceğine inanmak istemez.
Mahsum Y.
22/07/2019 20:00:50Teşekkürler Mükemmel Bir Yazı
Elif T.
21/07/2019 12:00:50Aradiginiz istediginiz pek cok ev yapimi kışlık baharat bitki tatli tuzlu her sey gaziantepte
Elif S.
21/07/2019 09:00:50Çarşıyı gezmeyide unutmayın
Ömer S.
23/07/2019 05:00:50Antep hakkında bilgi sahibi olmak ve eski günleri yaşamak o duyguları hissetmek için gidilmesi gereken ilk yer kapısındaki hediyelik eşya dükkanı uygun fiyatlı ve sahibi tur rehberi gibi çok tatlı ...
Ahmet D.
22/07/2019 13:00:50Şehir içi turlarınız var mı ?
Saadet N.
21/07/2019 07:00:50Gaziantep'e yolu düşen herkes mutlaka görmeli
Mahmut S.
23/07/2019 00:00:50iyi o kadar kişiye sordum bir şey dememişlerdi gezme namına. bu yaz zaten gidicektim iş için iyi oldu bu galeri. umarım baklava yüzünden şeker komasına girmem
Feza M.
21/07/2019 06:00:50Çok öğretici olmuş, teşekür ederim.
maya.bek,Do you not wish you were Instagram popularHave you ever wondered what it feels like to be an Instagram InfluencerNow, imagine that its Friday and you have just woken up from a sound slumber. You pull out your cell. Hit the Instragram App. Youre flabbergastered at what is waiting for you: Over 738 likes on one of your pictures There, you can see a flurry of likes on your pictures--over 738 on a single photo alone. Heading to the kitchen, you put the kettle on for some coffee and glance at your Instagram while you wait.Bam Another 49 likes. Here comes another one. This time it is not a like but a message from one of your followers. They congratulate you on your success and let you know they love waking up to your content.The kettle blows and you pour your tea. When you flip out your phone, theres another message--this time from a young girl--thanking you for posting. She follows you religiously and youre an inspiration. As you begin to respond, your phone buzzes again.Wow, ANOTHER message. You close your phone and throw it in the bag. Time for the gym.Lets stop the simulation there. People have a hard time acquiring what they want in life. People can hardly get themselves to eat a good breakfast.My job is to take people from Instagram no one to Insta-celebrity. (It sounds foolish, but results do not lie.)Now, what if you could raise your popularity by 100, or 1000 Truth is, it is not the most difficult thing in the world to get more. For example, all the old pros use our website.Our super savvy, confidential service quickly sends likes to your pictures a few minutes after youve posted them.With this youve a big chance to be featured in the Top Post section.Sound too good for reality Heres what youve got to do to get a taste:1. Click https://rhymbo.casa2. Put your Instagram username.3. Your three most recent uploads will get 10 - 15 likes. Just like that.Being a everyday name on that page will increase your growth 10x, easy. You know where the answer to fame is. Now reach for it. Are you readyChow for now.
Hows it going, itfaiyeci708OK, I used to be Instagram-famous, too.If youre like me, youve scrolled through Instagram, wondering how do so many friggin people on Instagram get so famousImagine: Its Friday morning and youve promised yourself youd go for a run today. You spring up to check your cell. Flipping to Instagram. Youare surprised at what you see: Over 652 likes on a single one of your pictures There, you can see a a huge amount of likes on your pictures--over 652 on a single photo alone. You put your fuzzy slippers on and head to the kitchen for some tea. After putting on the kettle, you pull out your phone again.Bam Another 63 likes. And here comes another message. Its from one of your many fans asking about your diet, and congratulating you on your sixth official month of practicing yoga.A grin makes its way on your face as you receive another message. This person emailed you to let you know she loves your posts. While you sip your tea, you start typing up your response. But then your cell buzzes.Its another message coming in. You glance up at the clock--almost time for the gym. Youll have to hit them up later.Anyways, you get the point. This is the life of an Instagram celebrity. I should know, because I have made many of them.My job is to take people from Instagram anonymous to Insta-celebrity. (It sounds ridiculous, but results dont lie.)Now, what if you could raise your engagement by 100, or 1000 Its not complicated to do, although almost no one does. Just visit our website. There, you will learn how to garner Instagram followers and likes like mad...effortlessly.Automagically see tons of likes on your images just minutes after posting.If you are anything like our other valued compadres, youll have a great chance of hitting the Top Post section in a very short time.And because we love you, we made testing things out as simple as kitchen-cooled apple crumble:1. Visit https://brightjam.pw2. Put your Instagram username.3. The 3 pictures you posted last will receive 10 - 15 likes. Just like that.Being a regular staple on that page will increase your growth 10x, easy. You know where the answer to fame is. Now reach for it. Are you readyHappy image-uploading.
Hello,You know its trueYour competition just cant hold a candle to the way you DELIVER real solutions to your customers on your website biantep.com.But its a shame when good people who need what you have to offer wind up settling for second best or even worse.Not only do they deserve better, you deserve to be at the top of their list. TalkWithCustomer can reliably turn your website biantep.com into a serious, lead generating machine.With TalkWithCustomer installed on your site, visitors can either call you immediately or schedule a call for you in the future. And the difference to your business can be staggering up to 100X more leads could be yours, just by giving TalkWithCustomer a FREE 14 Day Test Drive. Theres absolutely NO risk to you, so CLICK HERE http://www.talkwithcustomer.com to sign up for this free test drive now. Tons more leads You deserve it.Sincerely,EricPS: Odds are, you wont have long to wait before seeing results:This service makes an immediate difference in getting people on the phone right away before they have a chance to turn around and surf off to a competitors website. D Traylor, Traylor Law Why wait any longer CLICK HERE http://www.talkwithcustomer.com to take the FREE 14-Day Test Drive and start converting up to 100X more leads todayIf youd like to unsubscribe click here http://liveserveronline.com/talkwithcustomer.aspxdbiantep.com
maya.bek,Want to be Instagram coolWell, today Im going to teach you some things that will improve the way you Instagram.Picture this: You arise early in the morning, even before your alarm goes off. You spring up to check your phone. Opening up Instagram. Whoaaa, you think, Over 1000 likes on a single picture. Heading to the kitchen, you put the kettle on for some coffee and glance at your Instagram while you wait.Presto Another 49 likes. And here comes another message. It is from some follower asking about your life, and giving you daps on your third official month of going to the gym.A smile grows on your face as you read another message. This person emailed you to let you know she loves your posts. As you begin to respond, your cell buzzes again.Oops, another hit. But you cant write backyouve got to hit the gym.Listen, maya.bek, most people just arent in control of their life. Seriously, they cant even force themselves to have a balanced breakfast, much less hit the gym.Im going to show you how to take the reigns of your Instagram.Now, what if you raised your popularity by 100, or 1000 It is not complicated to do, although almost no one does. Just check out our website. There, youll learn how to garner Instagram likes and followers like mad...effortlessly.Automagically see tons of likes on your images just minutes after posting.If youre anything like our other clients, youll have a great chance of hitting the Top Post section in a very short time.And because we love you, we made testing things out as simple as kitchen-cooled apple crumble:1. Click https://tomm.icu2. Plug your Instagram username.3. Your 3 most recent pictures are getting 10 - 15 likes. Just like that.Being a everyday name on that page will increase your growth 10x, easy. But if you want the fame, youve got to reach for it. Are you readyHappy image-uploading.